انتشار ویدئویی از نشست خبری علیرضا رئیسی معاون وزیر بهداشت که در آن بحث و گفتوگویی نامناسب میان وی و یک خبرنگار شکل گرفته بود، در شبکههای اجتماعی خبرسازشد. دقایقی بعد از انتشار این فیلم، شهابالدین طباطبایی عضو شورای اطلاعرسانی دولت واکنش نشان داد و با عذرخواهی از زهرا علیهاشمی خبرنگار «رکنا» در شبکه «ایکس» نوشت: «به عنوان عضو شورای اطلاعرسانی دولت تا عذرخواهی و توضیح جناب آقای علیرضا رئیسی از خانم علیهاشمی عذرخواهی میکنم.»
البته پس از این اتفاق، علیرضا رئیسی نیز با انتشار یک ویدیو تأکید کرد که «اگر از مباحث این نشست نگرانیای ایجاد شده یا به کسی برخورده، عذرخواهی میکنم.» وی اظهارکرد: «سؤالی مطرح شد که با توجه به حساسیت پاسخ به خبرنگاران، همواره سعی کردم و میکنم تا جواب را صریح بدهم، اما اینکه کسی بگویدداری من را میپیچانی، قدری جالب نیست و این حرف واکنش برانگیز بود.»
جامعه کثرتگرا؛ خلق ذهنهای سازنده در احترام متقابل نقشهای اجتماعی
نمیتوان گفت چنین اتفاقی اولین باربوده کما اینکه آخرین بار هم نخواهدبود که مسئولی چه دولتی و چه غیردولتی در پاسخگویی به خبرنگاران در نگاهی از بالا، با حس اتلاف وقت، سعی در تخریب عملکرد رسانهها و بیارزش نشاندادن فعالیت حرفهای آنها برمیآید. معمولا در یک ساختار متمرکزگرا، به جای مسئولیتپذیری اجتماعی، قدرت، برای دارندگان آن تعیین کننده نوع رفتارهاست. مسلما اگر معاون وزیر محترم به این باور رسیده بود که حضور او در این نشست تنها قرارگرفتن یک نقش پاسخگو در برابر نقشهای پرسشگری است که رسالت آنها شفافسازی میزان و چگونگی هزینهکرد بودجهها، برآوردن انتظارات اطلاعاتی عموم مردم و روشنگری در خصوص علل حلنشدن مصائب جامعه است، بدون شک هرگز با لحن پرخاشگرانه و توهینآمیز چنین صحنهای را بوجودنمیآورد.
البته شاید این سوال به ذهن متبادر شود که چطور افراد تحصیل کرده با بالاترین مدارک دانشگاهی را می توان ناآگاه نسبت به چنین امر مهمی دانست. این مساله به نوع ساختاراجتماعی برمیگردد. اصولا افراد از طریق قرارگرفتن در قالبهای رفتاری جامعه و یا با آموزشهای کلاسیک از مدرسه تا دانشگاه. به آگاهی می رسند، همانطور که میدانیم ساختار آموزشی مدارس و سایر مراکز آموزشی ما حافظه محور و بر پایه محفوظات قراردارد لذا هیچ اهمیتی به تربیت یک انسان اجتماعی نمیدهد انسانی که زندگی جمعی را بر مدار قرارگرفتن نقشها کنار هم برای مستحکم شدن ساختمان جامعه شناختهباشد.
ضرورت حاکمشدن نظم قانونی، احترام به تقسیم کار، مشروعیت مالکیت و پذیرفتن تفاوتها
در حقیقت مراکزآموزشی ما به قول جامعهشناس آلمانی فردیناند تونیس بیشتر در صدد ساختن گمنشافت بودهاند تا گزلشافت. خروجی مدارس و دانشگاههای ما ذهنهای تلبار شده از اطلاعات به دورن جامعهای مملو از روابط احساسی، طبیعی و ارگانیک است که مناسبات براساس میزان قدرت و سلیقهها تعریف میشود در حالیکه لازمه رسیدن به اهداف یک اجتماع گسترده و پیچیده، حاکمشدن نظم قانونی، احترام به تقسیم کار، مشروعیت مالکیت و پذیرفتن تفاوتها بین اعضای گروه بزرگ ملی است یعنی جامعه کثرتگرا. مراکز آموزشی، نهادهای فرهنگی و حتی خانوادهها با متبلورساختن چنین شرایطی در یک ساختار از پیش تعیین شده و قراردادن فرد در آن محیط، خواهندتوانست، فکر، ذهن و رفتار شهروند کثرتگرا را درونی کرده تا با کنار هم قرارگرفتن این شهرندان کثرتگرا، تمامی نقشهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی نظامی، خود را جزئی از کل ملی دانسته که بدون هم قادر به دستیابی به آرامش، امنیت، سلامت، مزایای اجتماعی و در یک کلمه حیات جمعی نخواهندبود. تنها در چنین ساختاری است که نقشها از حیث به انجام رساندن وظایف محول شده، از اهمیت یکسانی برخوردار خواهندشد و این نه در لفاظی و تعیین یک روز تقدیر بلکه در تعریف دقیق حقوق و مزایا، در اختیارگرفتن امکانات اجتماعی، برخورداری از حق مسکن، خوراک، پوشاک و سلامت مناسب یا بهعبارت دیگر رفاه اجتماعی و البته نحوه احترام متقابل به منصه ظهورخواهدرسید.
رقابت در خود بزرگ نمایی و تحقیر دیگری
و اما جامعهای که افراد در آن فقط بزرگ میشوند در حالیکه ذهن اجتماعی و کثرتگرا ندارند، نوعی رقابت در خود بزرگ نمایی و تحقیر دیگری به وفوردیده میشود در چنین جامعهای هر کسی تنها خود را و نه حتی نقش اجتماعی خویشرا، متحمل بار سنگین مشکلات محیط دانسته، دیگری بیمسئولیت و غیرحرفهای را عامل همه بدبختیها، به مقصد نرسیدنها و حتی مشکلات شخصی و خانوادگی خود میپندارد لذا این چنین است که در این محیط اجتماعی هر روز میتوان شاهد خشونتهای لفظی و فیزیکی در عرصههای مختلف بود. از برخورد بین رانندگان خودروها در سطح شهرگرفته تا کارمند با اربابرجوع و مدیران عالیرتبه با کارمندان تا مسئولان دولتی با خبرنگاران!
با اینحال نمیتوان گفت در جوامع کثرتگرا هرگز درگیری و یا خودبزرگنمایی رخ نداده و همه چیز آنطوری است که باید باشد. همانطور که جامعهشناسان کلاسیک گفتهاند، همیشه انتظار رفتارهای آنرمال و ضد هنجار در همه جوامع هست و اینجاست که حضور قانون پررنگ میشود. قانون کثرتگرایی که افراد را بدون معیار قدرت، ارزیابی و قضاوت میکند تا فرصت برابر برای همه شهروندان فراهم شود که از حقوق خود دفاع نمایند بنابراین ناهنجاری در هر نقشی که اتفاق بیفتد از نظر قانون قابل مجازات است و هیچ مقامی حق تضییع حقوق دیگری را ندارد لذا چنین قانونی از فرزندان در برابر والدین از کارگران در برابر کارفرمایان، از ارباب رجوع در مقابل نهادها و البته از خبرنگاران که به گفته دکتر فرقانی استاد روزنامهنگاری کشور، چشم عقاب جامعهاند در مقابل هر سلب کننده آگاهی و کسب اطلاعات.
سوسن پاکدل
انتهای پیام
